قانون کار برای حمایت از کارگران و جلوگیری از هرگونه ناعدالتی و نابرابری، مسئولیت‌ها و وظایفی را برای کارفرمایان در نظر گرفته است. وظایف کارفرما در قبال کارگر کاملا مشخص و معین است و به طور صریح به تمام آنها اشاره شده است. این وظایف برای حمایت از کارگران و جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده از سوی کارفرما تعیین شده است. برای همین کارفرمایان و همچنین کارگران باید نسبت به این وظایف آگاهی داشته باشند تا در آینده دچار هیچ مشکل و ضرر و زیانی نشوند. در ادامه مطلب به بررسی مسئولیت‌ها و وظایف کارفرما در برابر کارگر خواهیم پرداخت.
تعریف کارفرما در قانون کار
پیش از اینکه به بررسی وظایف کارفرما در قبال کارگر بپردازیم، بهتر است با تعریف کارفرما در قانون کار آشنا شویم. در ماده 3 قانون کار، کارفرما به این شکل تعریف شده است: ” کارفرما شخصی است حقیقی یا حقوقی که کارگر به درخواست و به حساب او در مقابل دریافت حق‌السعی کار می‌کند. مدیران و مسئولان و به طور عموم کلیه کسانی‌که عهده‌‌دار اداره کارگاه هستند، نماینده کارفرما محسوب می‌شوند و کارفرما مسئول کلیه تعهداتی است که نمایندگان مذکور در قبال کارگر به عهده می‌گیرند.”
وظایف کارگر و کارفرما چیست؟
همانطور که متوجه شدیم کارفرما یک شخص حقیقی یا حقوقی است که کارگر به درخواست و به حساب او در مقابل دریافت حق‌السعی کار می‌کند. پس کارگران اشخاصی هستند که با دریافت حقوق و سایر مزایای قانونی، به درخواست کارفرما کار کرده و به انجام کار مدنظر کارفرما می‌پردازند. در رابطه با نحوه چگونگی کار، مدت زمان انجام کار، حقوق و مزایا و غیره در قرارداد کار صحبت می‌شود. پس از عقد قرارداد کار، کارگر و کارفرما ملزم به رعایت وظایف و مسئولیت‌های خود می‌شوند و باید به تمام آنها پایبند باشند.
10 وظیفه کارفرما در برابر کارگر
در این بخش به 10 مورد از وظایف کارفرما در قبال کارگر می‌پردازیم تا با حق و حقوق کارگران بیشتر آشنا شویم.
1. عقد قرارداد کاری
قرارداد کار یک قرارداد مهم و رسمی است که میان کارگر و کارفرما منعقد می‌شود. این قرارداد میتواند به صورت شفاهی یا کتبی باشد که قاعدتا قراردادهای کتبی از اعتبار و ارزش بیشتری برخوردار هستند و میتوانند برای اثبات رابطه کارگر و کارفرما استفاده شوند. همچنین قراردادها در حالت کلی به صورت موقت یا غیر موقت هستند که بسته به نوع کار و شرایط باید یکی از آنها مدنظر قرار بگیرد. تعیین نوع قرارداد کار توسط کارفرما صورت می‌گیرد. در قرارداد کار باید کلیه وظایف و مسئولیت‌های طرفین درج شود تا مشکلی در رابطه کارگر و کارفرما ایجاد نگردد.
2. پرداخت حق‌السعی کارگر
یکی دیگر از مهمترین وظایف کارفرما در برابر کارگر، پرداخت حق‌السعی کارگر است. منظور از حق‌السعی تمام مبالغی است که از سوی کارفرما تحت عنوان مزد یا حقوق، حق مسکن، حق اولاد، خواروبار و غیره به کارگر پرداخت می‌شود. کارفرما موظف است حقوق کارگران را راس زمان مقرر پرداخت کند و از تاخیر در پرداخت خودداری کند. همچنین حقوق و مزایای پرداخت شده باید طبق موارد اشاره شده در قرارداد کار باشد تا حقی از کارگر ضایع نگردد.
3. پرداخت حق سنوات
حق سنوات یا پاداش پایان کار یک مبلغی است که در پایان هر سال یا پایان قرارداد کار از سوی کارفرما به کارگر مشمول قانون کار پرداخت می‌شود. در رابطه با میزان حق سنوات هم باید اشاره شود که برای کارگرانی که یک سال یا بیشتر از یک سال مشغول به کار بوده‌اند، این مبلغ معادل با یک ماه آخرین مزد ثابت دریافتی کارگر در هر سال است.
4. پرداخت عیدی در پایان سال
عیدی کارگران از روز اول فعالیت تا عید همان سال یا پایان سال محاسبه می‌شود و جزو وظایف کارفرما است. حداقل پایه عیدی، دو پایه حقوق و حداکثر عیدی، سه پایه حقوق است.
5. پرداخت مطالبات معوقه در پایان کار
پرداخت حقوق عقب افتاده کارگران در پایان کار از دیگر وظایف کارفرما در برابر کارگر است. گاهی اوقات کارفرمایان بنا به هر دلیلی دستمزد و حقوق کارگران را در زمان مشخص شده پرداخت نمی‌کنند. تمام کارفرمایان نسبت به پرداخت حقوق معوقه مسئول هستند و راهی به جز پرداخت آن ندارند.
6. بیمه کردن کارگر
یکی از وظایف مهم کارفرما در برابر کارگر که در قانون کار صریحا به آن اشاره شده است، بیمه کردن کارگر است. طبق ماده 148 قانون کار، کارفرمایان کارگاه‌های مشمول قانون کار باید برای بیمه کردن کلیه کارگران خود اقدام نمایند. این مسئله به قدری مهم است که در صورت عدم رعایت آن، با کارفرمای متخلف برخورد قانونی صورت گرفته و ملزم به پرداخت جریمه می‌گردد.
7. رعایت مقررات مرتبط با شرایط کار
رعایت شرایط کار از مهمترین تعهدات کارفرما نسبت به کارگران است. این شرایط شامل موارد متعددی می‌شود که در این رابطه میتوان به ساعت کاری، جلوگیری از انجام کارهای سخت و خطرناک و به کار نگرفتن افراد زیر سن قانونی اشاره کرد. همچنین کارفرما باید امکان از استفاده از مرخصی‌های قانونی نظیر مرخصی زایمان، مرخصی ازدواج، مرخصی تحصیلی و غیره را به کارگران بدهد.
8. رعایت قوانین مرتبط با ایمنی و بهداشت کار
حفظ سلامتی کارگران و رعایت نکات ایمنی و بهداشتی از دیگر الزاماتی است که باید از سوی کارفرما رعایت شود. کارفرما باید یک محیط کاری امن و مطمئن را برای کارگران خود فراهم کند تا کارگران با آسودگی خاطر به انجام کار بپردازند. همچنین رعایت موارد بهداشتی باید در محیط کار مدنظر قرار بگیرد تا مشکلی برای سلامتی کارکنان ایجاد نگردد.
9. ارائه گواهی انجام کار
طبق ماده 187 قانون کار ” کارفرمایان مکلف هستند پس از پایان قرارداد کار بنا به درخواست کارگر، گواهی انجام کار با قید مدت، زمان شروع و پایان و نوع کار انجام شده را به وی تسلیم نمایند.” البته با اینکه ارائه گواهی انجام کار از سوی کارفرما الزامی است، اما هیچ مجازات و جریمه‌ای در صورت عدم ارائه آن در نظر گرفته نشده است.
10.ارائه نامه به سازمان تامین اجتماعی برای دریافت بیمه بیکاری
در صورتی که کارفرما به دلیل مشکلات سازمانی، مالی و غیره به کارگر نیازی نداشته و خواستار تعدیل او باشد، باید نامه عدم نیاز را به او تحویل دهد تا کارگر با ارائه آن به سازمان تامین اجتماعی بتواند از بیمه بیکاری برخوردار شود. کارگر ظرف 1 ماه از تاریخ ترک کار فرصت دارد برای دریافت بیمه بیکاری به شعبه بیمه تامین اجتماعی خود مراجعه نماید.
جمع بندی
در این مطلب با 10 وظیفه مهم کارفرما در برابر کارگر آشنا شدیم. کارفرمایان در برابر پرداخت حقوق و مزایا، عیدی، سنوات، بیمه کردن کارگر، تامین ایمنی و سلامت کارگران، ارائه گواهی حسن انجام کار و غیره مسئول هستند و باید نسبت به وظایف و مسئولیت‌های خود پایبند باشند. در صورتی که کارفرما نسبت به انجام وظایف خود کوتاهی کند، کارگر حق شکایت از او را دارد.
