محاسبه مانده مرخصی به چه صورت است؟

مرخصی یکی از حقوقی است که قانون کار برای استراحت کارکنان در نظر گرفته است. کارمندان و کارگران حق دارند از مرخصی‌های خود برای ترک کار در یک یا چند روز در ماه استفاده کنند و به استراحت و یا سایر امور شخصی خود بپردازند. حال ممکن است برخی از کارکنان از تمام مرخصی‌های خود در سال استفاده نکنند. در چنین شرایطی باید به محاسبه مانده مرخصی پرداخته و آن را به کارگر پرداخت کرد. همچنین کارگر میتواند بخشی از مانده مرخصی را به سال بعدی منتقل کند. حال باید دید که نحوه محاسبه مانده مرخصی به چه صورتی است و چه مواردی در این زمینه حائز اهمیت می‌باشد.

مانده مرخصی به چه معناست؟

مرخصی شامل دو نوع اصلی استحقاقی و استعلاجی است که با یکدیگر تفاوت دارند. در رابطه با مرخصی استحقاقی باید اشاره شود که طبق ماده 62 قانون کار این مرخصی روزهایی در ماه را شامل می‌شود که توسط خود شخص شاغل و بدون آنکه از حقوق او چیزی کسر شود، در نظر گرفته می‌شود. طبق قانون هر کارگر سالانه به تعداد 26 روز و هر کارگر به تعداد 30 روز مرخصی استحقاقی دارد که میتواند از آنها در شرایط مورد نیاز استفاده نماید. حال به مرخصی‌های استحقاقی استفاده نشده توسط کارگر یا کارمند، مانده مرخصی گفته می‌شود. یعنی اگر کارگری 26 روز از مرخصی‌های استحقاقی خود را در طی یک سال کاری استفاده نکند، به آنچه که از این 26 روز باقی می‌ماند، مانده مرخصی گفته می‌شود.

در پایان سال و قرارداد سالانه، این امکان برای افراد فراهم است تا بخشی از مانده مرخصی خود را به سال بعد منتقل کنند و یا معادل ریالی آن را دریافت نمایند. البته چیزی که مهم است این است که پرداخت معادل ریالی مانده مرخصی و انتقال مانده مرخصی به سال بعد محدودیت دارد. طبق ماده 66 قانون کار ” کارگر نمی‌تواند بیش از 9 روز از مرخصی سالانه خود را ذخیره کند.” این یعنی اگر شخصی بخواهد در پایان سال مانده مرخصی خود را به سال بعد منتقل کند، تنها 9 روز از آن امکان دارد. در رابطه با کارمندان این عدد 15 روز عنوان شده است. با این حال این موضوع برای کارمندانی صدق می‌کند که به مدت یک سال در شرکت فعالیت داشته‌اند. از این رو اگر کارمندی برای مثال به مدت 9 ماه به کار در شرکت پرداخته باشد، این قانون برای او صدق نخواهد کرد.

نحوه محاسبه مانده مرخصی در سال 1402

فرمول محاسبه مانده مرخصی 1402 و سایر سال‌ها، تنها به حقوق پایه مربوط نیست. بلکه مزایای کاری دیگر نظیر حق مسکن در این زمینه دخیل است. بنابراین فرمول محاسبه مانده مرخصی برابر با جمع حقوق پایه و مزایا و تقسیم آنها بر تعداد روزهای ماه و سپس ضرب آنها در تعداد روزهای مرخصی می‌باشد. در زیر به این فرمول به طور دقیقتر اشاره می‌کنیم:

نرخ مرخصی مانده= حقوق پایه یک روز + بن کارگری + حق مسکن + هزینه غذا و غیره. تقسیم بر تعداد روزهای ماه یعنی 30 و 31 و ضرب آن در تعداد روزهای مرخصی.

آیا مانده مرخصی مشمول پرداخت مالیات است؟

برای برخی از کارکنان این سوال مطرح است که آیا به مانده مرخصی مالیات تعلق می‌گیرد یا خیر. در این رابطه میتوان به ماده 91 قانون مالیات های مستقیم اشاره کرد. در این ماده به درآمدهای حقوق که از پرداخت مالیات معاف هستند، اشاره شده است. در بند 5 این ماده قانونی آمده است: ” حقوق بازنشستگی و وظیفه و مستمری و پایان خدمت و خسارت اخراج و بازخرید خدمت و وظیفه یا مستمری پرداختی به وراث و حق سنوات و حقوق ایام مرخصی استفاده نشده.” همچنین در بند 10 اشاره به ” عیدی سالانه یا پاداش آخر سال جمعاً معادل یک دوازدهم میزان معافیت مالیاتی موضوع ماده (84) این قانون.” شده است. در بند 14 هم به ” درآمد حقوق پرسنل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران اعم نظامی و انتظامی مشمولان قانون استخدامی وزارت اطلاعات و جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و آزادگان.” اشاره شده است.

با توجه به این موارد میتوان گفت که به مانده مرخصی مالیاتی تعلق نمی‌گیرد و این امر از پرداخت مالیات معاف است.

مرخصی بدون حقوق چیست؟

یکی از انواع مرخصی‌ها که نام آن را زیاد می‌شنویم، مرخصی بدون حقوق است. همانطور که از نام این مرخصی مشخص است، در صورتی که کارکنان از مرخصی بدون حقوق استفاده نمایند، شامل دریافت حقوق بابت این روزها نمی‌شوند. معمولا افراد برای مشکلات خانوادگی، سفرهای طولانی، امور تحصیلی و مواردی از این دست به سراغ استفاده از مرخصی بدون حقوق می‌روند. حال این مرخصی باید با توافق بین کارمند/کارگر با کارفرما صورت گیرد و به صورت کتبی به دلیل عدم حضور در شرکت اشاره شود. در این رابطه هم میتوان به ماده 72 قانون کار اشاره کرد: ” نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران و مدت آن و شرایط برگشت آنها به کار پس از استفاده از مرخصی با توافق کتبی کارگر یا‌ نماینده قانونی او و کارفرما تعیین خواهد شد.” مرخصی بدون حقوق حداکثر دو سال است. در این بازه زمانی هیچ حقوق و مزایایی به فرد تعلق نمی‌گیرد و تنها پس از پایان آن شخص میتواند به کار ادامه دهد.

بازخرید مرخصی چیست و به چه صورت است؟

در صورتی که کارگر یا کارمند از مهلت مقرر شده برای مرخصی استحقاقی خود استفاده نکند، باید معادل ریالی آن محاسبه شده و به حساب او پرداخت گردد. بازخرید مرخصی به معنای پرداخت معادل ریالی مازاد مرخصی استفاده نشده طی یک سال است. به طور معمول در ازای هر روز مرخصی، یک روز حقوق به عنوان بازخرید مرخصی محاسبه می‌شود. در رابطه با بازخرید مرخصی میتوان به ماده 71 قانون کار اشاره کرد. طبق این ماده ” در صورت فسخ یا خاتمه قرارداد کار یا بازنشستگی و ازکارافتادگی کلی کارگر و یا تعطیل کارگاه مطالبات مربوط به مدت مرخصی استحقاقی کارگر به وی و در صورت فوت او به ورثه او پرداخت می‌شود.” در شرایطی که الزامی برای استراحت کارگر و یا جلوگیری از فرسایش او مطرح شود، بازخرید مرخصی و یا ذخیره و انتقال آن به سال بعد امکان پذیر نمی‌باشد. در رابطه با زمان و نحوه پرداخت بازخرید مرخصی باید اشاره شود که چنانچه در پایان هر قرارداد کاری تسویه حساب صورت گرفته و سنوات خدمت به کارمند پرداخت شود، بازخرید مرخصی هم باید مورد محاسبه قرار بگیرد و همراه با سایر مبالغ به حساب شخص واریز شود. بازخرید مرخصی دارای هیچ ضریبی نبوده و بر مبنای حقوق پایه روزانه مورد محاسبه و پرداخت قرار می‌گیرد.

شرایط محاسبه مرخصی در هنگام قطع همکاری

زمانی که میان کارگر و کارفرما قطع همکاری صورت می‌گیرد، کارفرما باید نسبت به تسویه حساب با او اقدام نماید. در این شرایط باید بازخرید مرخصی نیز محاسبه شده و با سایر مبالغ به حساب فرد واریز شود. مبلغی که برای بازخرید مرخصی در نظر گرفته می‌شود، مطابق با آخرین روز کاری خواهد بود. همچنین به طور قانونی کارگر نمیتواند بیش از 9 روز مرخصی ذخیره شده در طول سال داشته باشد.

جمع بندی

مانده مرخصی به تعداد مرخصی‌های استحقاقی استفاده نشده توسط کارگر یا کارمند در طی یک سال کاری اشاره دارد. همانطور که اشاره کردیم کارگران در هر سال به میزان 26 روز و کارمندان به میزان 30 روز دارای مرخصی استحقاقی هستند. حال هرچقدر از این تعداد روزها باقی مانده و از آنها استفاده‌ای نشود، به عنوان مانده مرخصی در نظر گرفته می‌شود. در این شرایط امکان تسویه و بازخرید مرخصی و یا انتقال بخشی از آن به سال بعد فراهم است. در رابطه با ذخیره یا انتقال مانده مرخصی میتوان به ماده 66 قانون کار اشاره کرد که در آن عنوان شده است که کارگر تنها حق انتقال 9 روز از مرخصی سالانه خود را به سال بعدی دارد. با تمام این تفاسیر، اگر در رابطه با مانده مرخصی و اطلاعات حقوقی راجع به آن نیاز به اطلاعات بیشتری داشته باشید، میتوانید با کارشناسان مجموعه آسان کار تماس حاصل فرمایید.