سختی کار اصطلاحی است که برای مشاغل سخت و زیان‌آور مطرح می‌شود. طبق قانون کار آن دسته از مشاغلی که در آنها عوامل خطرآفرین فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و محیطی غیر استاندارد وجود دارد، در دسته مشاغل سخت و زیان‌آور قرار می‌گیرند. در بسیاری از جوامع برای این مشاغل حقوق و مزایای بیشتری در نظر گرفته می‌شود. مبلغ سختی کار هم به میزان اضافی از حقوق کارگران اشاره دارد که به دلیل انجام کارهای سخت دریافت می‌کنند. این مبلغ جزو حقوق اصلی کارگران مشاغل سخت بوده و به منظور جبران زحمات و آسیب‌های جسمی و روانی آنها پرداخت می‌گردد. حال بهتر است ببینیم مبلغ سختی کار چقدر است و چگونه پرداخت می‌شود.
تعریف سختی کار در قانون کار
مطابق با قوانین قانون کار، سختی کار یا به عبارتی کارهای سخت و زیان‌آور به کارهایی گفته می‌شود که کارگر به دلیل ماهیت و جنس کار با عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی در محل کار ارتباط دارد. این عوامل بر روی سلامت جسمی و روانی کارگر تاثیرات منفی گذاشته و عوارضی را در کوتاه مدت یا بلند مدت برای او به همراه دارد. مشاغلی همچون کار در معدن، آتشفشانی و مواردی از این دست جزو مشاغل سخت و زیان‌آور هستند. در این مشاغل تنشی بیشتر از ظرفیت‌های طبیعی انسان بر روی جسم و روان او وارد می‌شود و همین تنش‌ها زمینه‌ساز بروز بسیاری از بیماری‌ها می‌گردد. به همین منظور قانون کار مزایا و حقوق بیشتری را برای این دسته از کارگران در نظر گرفته است تا حد زیادی از این موارد جبران گردد.
تعهدات کارفرما در مشاغل سخت و زیان‌آور
همانطور که متوجه شدیم مشاغل سخت با مشاغل عادی تفاوت زیادی دارند و با ضرر و زیان‌های زیادی همراه هستند. در برخی از این مشاغل میتوان با استفاده از تمهیدات و تجهیزات فنی و ایمنی میزان سختی و آسیب‌های احتمالی را کمتر کرد. تهیه تجهیزات ایمنی هم بر عهده کارفرما است. کارفرما باید محیط کار را ایمن کرده و شرایط مطلوبی را برای ایجاد یک محیط کار استاندارد فراهم کند. از سوی دیگر کارفرمایان باید کارهای سخت را به افرادی بسپارند که طبق معاینات پزشکی دوره‌ای، توانایی جسمی و روحی کافی برای انجام کار را دارند. معاینات دوره‌ای در این مشاغل حداقل سالی یک مرتبه انجام می‌شود. پرونده پزشکی کارگران هم باید همواره در دسترس بوده و به روز شود.
امتیازات در نظر گرفته شده برای کارگران مشاغل سخت
با توجه به نوع کار سخت و زیان‌بار و اثراتی که در کوتاه مدت و بلند مدت بر روی کارگران دارد، قانون‌گذار امتیازاتی را برای این دسته از مشاغل تعیین کرده است که مهمترین آنها به شرح زیر می‌باشد:
- در مشاغل سخت هر سال سابقه کاری معادل با یک سال و نیم مشاغل عادی محسوب می‌شود. برای همین کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور خیلی زودتر از سایر کارگران بازنشسته می‌شوند.
- بازنشستگی مشاغل سخت با مشاغل عادی متفاوت است. کارگرانی که 20 سال به طور متوالی و یا 25 سال متناوب کار کرده باشند، میتوانند خود را بازنشسته کرده و مستمری بازنشستگی مشاغل سخت را دریافت نمایند.
- در صورتی که کارگر پیش از رسیدن به مدت 20 الی 25 سال اشتغال دچار فرسایش روحی و جسمی شود، میتواند با دریافت تاییدیه کمیسیون‌های پزشکی با هر میزان سابقه کاری خود را بازنشسته کند.
- طبق ماده 56 قانون کار ساعت کار کارگران مشاغل سخت نباید بیش از 6 ساعت در روز و 36 ساعت در هفته بیشتر باشد. این کارگران میتوانند در طول سال هم 5 هفته مرخصی دریافت نمایند.
- از دیگر امتیازات در نظر گرفته شده برای کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور باید به حق بیمه بالاتر اشاره کرد. در این مشاغل کارفرما 4 درصد حق بیمه بیشتری را پرداخت می‌کند. به عبارتی در مشاغل عادی کارفرما 23 درصد از حق بیمه کارمندان خود را پرداخت می‌کند. اما در مشاغل سخت این میزان به 27 درصد می‌رسد.
مبلغ سختی کار چیست و چقدر است؟
مبلغ سختی کار به میزان حقوق اضافی که کارگران بابت انجام کارهای سخت و زیان‌آور دریافت می‌کنند، اشاره دارد. این مبلغ به عنوان یک اصل حقوقی در قانون کار جهت حفظ حقوق کارگران و جبران زحمات و زیان‌های جسمی و روانی تعریف شده است. میزان مبلغ سختی کار هم میتواند از شغلی به شغل دیگر متفاوت باشد. برای محاسبه حق بیمه مشاغل سخت هم میتوان از یک فرمول استفاده کرد. طبق این فرمول حق بیمه مشاغل سخت برابر است با میانگین 12 ماه (یا آخرین ماه) 4% کل سنوات مشمول سخت و زیان‌آور + مستمری استحقاقی 4% سنوات سخت و زیان‌آور. لازم به اشاره است که طبق ماده 61 قانون کار، اضافه کاری برای کارگران شب‌کار و کارگران مشاغل سخت ممنوع است.
مشاوره حقوقی در خصوص مبلغ سختی کار
تشخیص سختی کار بر عهده کارشناسان حرفه‌ای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و بازرسان وزارت کار و امور اجتماعی کشور است. نتیجه ارزیابی این کارشناسان هم باید به تایید کمیته بدوی استان مربوطه برسد. مشاغل سخت و زیان‌آور به دو گروه قابل تقسیم هستند. در گروه اول با استفاده از تمهیدات ایمنی و بهداشتی میتوان بسیاری از سختی‌ها و زیان‌ها را حذف کرد. اما در گروه دوم با تمهیدات ایمنی و بهداشتی تنها میتوان سختی‌ها را تا حدی کنترل کرده و امکان حذف آنها وجود ندارد. برای همین بسته به هر شغل و شرایط شغلی ممکن است حقوق دریافتی کارگر متفاوت باشد. از این رو اگر به مشاوره حقوقی در خصوص مبلغ سختی کار و شرایط بازنشستگی آن نیاز دارید، بهتر است با کارشناسان مجموعه آسان کار تماس حاصل فرمایید. کارشناسان این مجموعه از دانش و تجربه زیادی در این زمینه برخوردار هستند و اطلاعات لازم را در اختیار شما قرار می‌دهند.
جمع بندی
با توجه به موارد اشاره شده در متن میتوانیم بگوییم بر اساس قانون مبلغی تحت عنوان مبلغ سختی کار وجود ندارد. تنها صرفا با در نظر گرفتن طرح طبقه‌بندی مشاغل، پرداخت فوق‌العاده سختی کار قابل اعمال است. کارفرمایان در این دسته از مشاغل موظف به پرداخت حق بیمه بیشتری هستند و 4 درصد بیمه بیشتری را نسبت به مشاغل عادی پرداخت می‌کنند. از دیگر امتیازات در نظر گرفته شده برای این مشاغل باید به سن بازنشستگی پایین‌تر و مرخصی سالانه بیشتر اشاره کرد.
